In gesprek met... Jeffrey Schaap

Ik zie mijn patiënten regelmatig. De begeleiding is intensiever in het begin, omdat omstandigheden snel kunnen veranderen. En belangrijker: ik blijf ze vervolgen. Waar iemand ook in het medische traject zit, de bedrijfsarts is een stabiele factor om hulp te bieden en te begeleiden.

Naast zieke werknemers spreek ik soms ook mensen preventief, zoals zwangere vrouwen met fysiek zwaar werk.

De voordelen van een next level dokter:

• Ruimte om écht te luisteren en de oorzaak van klachten te doorgronden.
• Een bredere impact: je helpt niet alleen individuen, maar adviseert ook organisaties om verzuim te voorkomen.
• Flexibiliteit en autonomie in je werk. 

Hoe ben je bedrijfsarts geworden?

Tijdens mijn geneeskundestudie wist ik nauwelijks wat een bedrijfsarts doet. Mijn coschap sociale geneeskunde was beperkt, dus ik had nooit met een bedrijfsarts meegelopen. Pas later ontdekte ik dit vak.

Na mijn studie begon ik als anios in een huisartsenpraktijk, een mooie ervaring, maar ik miste langdurige begeleiding van patiënten. Vervolgens werkte ik twee jaar met veel plezier bij de neurochirurgie, maar daar merkte ik dat opereren mij minder trok. Wat mij wél aansprak, was het begeleiden van patiënten.

Daarna probeerde ik neurologie in het UMC Utrecht, maar de korte consulten waardoor de ruimte voor een goed gesprek ontbrak, pasten niet bij hoe ik mijn vak wilde uitoefenen. Op een avond in gesprek met een vriendin in de kroeg, besefte ik dat ik vooral arts was geworden om mensen te helpen. En dat ik dat buiten het ziekenhuis ook in een bredere context kon doen. Zij stelde voor om eens met een bedrijfsarts te praten, een idee waar ik eerst hard om moest lachen. Toch wekte het mijn interesse en na een meeloopdag was ik overtuigd.

Hoe werk je als bedrijfsarts preventief om uitval te voorkomen?

Preventief werken betekent signaleren en analyseren. Als er bijvoorbeeld veel rugklachten zijn op een afdeling, ga ik in gesprek met werknemers en leidinggevenden om de oorzaak te achterhalen en mogelijke aanpassingen voor te stellen. Ook adviseren we over werkomstandigheden, bijvoorbeeld over bescherming tegen giftige stoffen. Hier is overigens inmiddels al veel in veranderd ten opzichte van de tijd waarin het beroep ‘bedrijfsarts’ net bestond en mensen vooral in fabrieken werkte, minder op kantoor. Dankzij bedrijfsartsen zijn hierin al vele maatregelen genomen, om te voorkomen dat mensen uitvallen. Denk in het geval van giftige stoffen aan het dragen van een masker of aan wetgeving. Ongemerkt doen we allemaal mee met handelingen die ooit zijn ontstaan in de sociale geneeskunde.

Heb je een voorbeeld van de impact die je als next level dokter kunt hebben?

Een mooi voorbeeld is er eentje van een oud-bedrijfsarts van Heineken. Hij zorgde ervoor dat er kleine medische klinieken op werden gezet voor medewerkers in Afrikaanse brouwerijen. Uiteindelijk heeft dit er ook toe geleid dat er een hiv-preventieprogramma is ontwikkeld. Dit liet me zien hoe breed en maatschappelijk relevant dit vak kan zijn.

Hoe ziet de opleiding tot bedrijfsarts eruit?
De opleiding duurt vier jaar en bestaat uit één dag per week onderwijs en de rest van de dagen praktijk. In het begin leer je veel over jezelf en je spreekvaardigheden, daarna verdiep je je in ziektebeelden en organisatiekunde. Ook leer je hoe bedrijven functioneren en welke rol je daarin speelt.

Wat was een eye-opener voor jou in de opleiding?

Een belangrijke les voor mij was hoe je stilte kunt inzetten in gesprekken. Soms krijg je de meest waardevolle informatie door gewoon even tien seconden stil te blijven. Mensen voelen dan de ruimte om meer te vertellen, wat cruciaal is in ons vak. Een goed voorbeeld hiervan is wanneer iemand schulden blijkt te hebben, wat vaak een enorme impact heeft op hun mentale en fysieke gezondheid. Dat diegene schulden heeft, zegt mij niet zoveel. Voor de ene persoon kan het zijn dat een schuld van 150 euro bij de buurman groots is, voor een ander persoon is het een probleem dat er een ton aan schuld is bij de bank. Door echt te luisteren en ruimte te geven, kunnen we samen kijken naar oplossingen en ondersteuning.

Wat wil je geneeskundestudenten, basisartsen of artsen die een switch overwegen meegeven?

Als je energie krijgt van gesprekken met patiënten en het begeleiden van mensen in hun herstelproces, dan is sociale geneeskunde iets voor jou. En als je daarnaast interesse hebt in hoe werk invloed heeft op gezondheid, dan is bedrijfsarts een prachtige richting. Het draait niet om het vinden van het juiste medicijn, maar om het helpen van mensen om hun leven én hun werk weer op te pakken.

Bekijk hier een kort interview met Jeffrey: